Vandaag, 4 maart, is het de Internationale Dag van Obesitas, bedoeld om het bewustzijn te vergroten over obesitas en de vele andere ziekten die het gevolg zijn van overgewicht en obesitas.

Vandaag, 4 maart, is het Wereld Obesitas Dag, een dag gewijd aan het vergroten van het bewustzijn rond obesitas en de talrijke andere aandoeningen die voortkomen uit overgewicht en obesitas.

De obesitasepidemie is een van de meest urgente gezondheidsproblemen van onze tijd. Naar schatting zullen in 2035 wereldwijd 1,9 miljard mensen obesitas hebben, wat neerkomt op één op de vier volwassenen. Bij kinderen wordt verwacht dat obesitas tussen 2020 en 2035 met 100 procent zal toenemen. De geschatte kosten voor de samenleving bedragen 4400 miljard dollar.

In 2021 werd meer dan 36 procent van de Nederlandse volwassenen geclassificeerd als overgewicht, met een Body Mass Index (BMI) tussen 25 en 30, en was net geen 15 procent van de volwassenen obesitas, met een BMI hoger dan 30.

De impact van overgewicht is aanzienlijk. Naast persoonlijk leed door beperkte mobiliteit en veel schuld- en schaamtegevoelens, is er een verhoogd risico op aandoeningen zoals diabetes type 2, hoge bloeddruk, verhoogde bloedvetten, hart- en vaatziekten, onvruchtbaarheid, complicaties tijdens de zwangerschap, diverse kankers en chronische pijn. Obesitas legt niet alleen een enorme last op de samenleving, maar verhoogt ook de druk op de gezondheidszorg en kan de zorg voor andere patiënten beperken. Als er minder mensen met obesitas zouden zijn, zou er meer ruimte zijn voor de behandeling van anderen.

Hoe kunnen we deze trend keren? Hier zijn enkele aandachtspunten voor zowel de samenleving als de gezondheidszorg:

Stop met het discrimineren van mensen met obesitas. Tegenwoordig gaat overgewicht gepaard met veel schuld en schaamte. Er wordt vaak gezegd dat je lui en dom bent en dat het je eigen schuld is. Obesitas is echter een chronische en grotendeels erfelijke ziekte. Een hormonale disbalans speelt een cruciale rol bij obesitas, met een incorrecte interactie tussen hongergevoel en verzadiging, wat leidt tot meer honger, een verhoogde calorie-inname en geleidelijk toenemende vetmassa. De oorzaken zijn complex en deze ziekte moet serieus genomen worden. Veel mensen met obesitas ervaren discriminatie wanneer ze om zorg vragen en krijgen vaak oppervlakkige, ineffectieve adviezen om minder te eten en meer te bewegen.

Omarm de medische revolutie. Er is veel discussie over medicijnen geweest, met name over die gebaseerd op het hormoon GLP-1, zoals semaglutide. Het gerenommeerde medische tijdschrift 'The Science' heeft de behandeling met GLP-1-medicijnen voor obesitas in 2023 uitgeroepen tot "doorbraak van het jaar" in alle categorieën. Deze medicijnen, oorspronkelijk ontwikkeld voor diabetes type 2, hebben nu grote positieve effecten getoond bij mensen met alleen overgewicht, inclusief vermindering van symptomen van hartfalen, hartaanvallen en beroertes. Deze nieuwe medicijnen zijn dus zeer effectief. Laten we ze omarmen en stoppen met debatteren of mensen met obesitas of diabetes type 2 er toegang toe moeten hebben. Deze medicijnen vormen een revolutie in de strijd tegen de obesitasepidemie.

Overgang naar een digitaal zorgmodel. Om obesitas te behandelen zijn levensstijlveranderingen nodig. Dit gaat niet alleen om medicatie; er zijn diverse maatregelen nodig om de levensstijl te veranderen, met hulp van diëtisten, artsen, personal trainers en psychologen. Dit alles aanbieden via fysieke zorg is duur en ingewikkeld. Kijk bijvoorbeeld naar Groot-Brittannië, dat een nog groter probleem met obesitas heeft. Het National Institute for Care and Health Excellence (NICE) heeft daar richtlijnen geïntroduceerd die stellen dat zorg voor obesitas voornamelijk digitaal moet zijn.

Veel van onze opvattingen over obesitas zijn verouderd, wat wellicht een van de redenen is waarom we er nog niet in geslaagd zijn deze chronische ziekte effectief te behandelen.

Ik roep iedereen in de gezondheidszorg op om deze kwestie nog meer prioriteit te geven, zowel voor het individu als voor de samenleving. En ik dring er bij het publiek op aan om mensen met overgewicht niet langer te zien als lui en zelfverwijtend: zij lijden aan een chronische ziekte die vaak niet opgelost kan worden met alleen een dieet of meer joggen. Tot slot - ik wil alle mensen met overgewicht aanspreken: er is hoop en hulp. Vandaag de dag weten we dat er effectieve behandelingen voor obesitas bestaan.

Martin Carlsson

Hoogleraar, arts en specialist in endocrinologie/diabetologie en interne geneeskunde en is een van de oprichters van de dienst Yazen, een digitale zorgverlener die zich bezighoudt met medicijnen en leefstijlbehandelingen voor obesitas.

‍

(persfoto's zijn hier beschikbaar)